Eddy Bonte

CARNET CATALÀ

Net als in de Middeleeuwen en de Antieke Tijden, rapporteren de hedendaagse scribenten in hoofdzaak over Leiders en Decision-Makers - terwijl ze de gewone man belachelijk maken middels human interest-bijdragen. Daarom berichten wij hier vooral over de burger aan de basis.

(5) Creatief met CAT.

Bon dia tothom!

Sinds jaren springen de Catalanen bijzonder creatief om met hun streven naar onafhankelijkheid. Het regent niet alleen continu acties – in de grootsteden Barcelona en Girona, maar evengoed in de meest afgelegen dorpen van een paar honderd inwoners. De ontelbare comités, burgerbewegingen en actiegroepen, vinden voortdurend nieuwe vormen en methodes om uiting te geven aan hun ideaal. Vastberaden en zonder geweld. Met veel gevoel voor symboliek.

De burgers

Om die niet aflatende inzet te begrijpen, moet men weten dat het “catalanisme”, gaande van meer autonomie tot daadwerkelijke onafhankelijkheid, niet enkel het werk is van politici. Integendeel, zou men kunnen zeggen: honderden tot honderdduizenden burgers komen telkens opnieuw op straat uit overtuiging en uit eigen beweging. Toen de Policía Nacional en de Guàrdia Civil op 20 september 2017 in de vroegte enkele gebouwen van de Generalitat binnenvielen op zoek naar bezwarend materiaal tegen het referendum van 1 oktober 2017, stroomden de omliggende straten binnen de kortste keren vol met duizenden en duizenden burgers die hun woning, de aula of hun werkplek hadden verlaten om te protesteren tegen deze inval. Het referendum zelf had nooit kunnen plaatsvinden zonder de belangloze inzet van ontelbare anonieme burgers die stembiljetten en stembussen smokkelden. Studenten met digitale kennis van zaken, stonden stand-by om burgers te helpen zoeken naar hun stemlokaal (de officiële website was van Spaanse overheidswege gesloten en het ICT-knooppunt van de Generalitat werd door de “orde”diensten stilgelegd). Het waren anonieme burgers die lijfelijk de stemlokalen verdedigden. Eén verklaring luidt ongetwijfeld dat de beweging diep cultureel is ingebed - In tegenstelling tot, bijvoorbeeld, Vlaanderen of Schotland.

Superstembus

Natuurlijk gebruiken de Catalanen de “softe” agitprop, zoals donderende toespraken, t-shirts, stickers en petjes. Ze onderscheiden zich echter door hun creativiteit, gecombineerd met een groot gevoel voor symboliek.

Garrigàs, een dorp in de buurt van Girona, is één van de vele plekken waar het referendum van 1 oktober 2017 werd herdacht. In de ochtend van 29 september reden enkele inwoners van Garrigàs de Frans-Spaanse grens over met een open bestelwagen waarop een reuzenstembus was gemonteerd. Zo herinnerden ze aan de vele burgers die een jaar tevoren de stembussen van Frankrijk naar Catalonië hadden gesmokkeld. De blijde intocht van die superstembus - met fanfarebegeleiding en applaus van de omstanders – prijkte dan ook als eerste punt op het feestprogramma.

In Girona, hielden de drie bestuurspartijen (PDeCat, ERC en CUP) en vertegenwoordigers van scholen en sociaal-culturele organisaties een “concentració” op 1 oktober zelf. Het podium stond op de Plaça de la Constitució, die kort daarvoor was herdoopt tot “Plaça de l’U d’Octubre de 2017” (Plein van 1 oktober 2017). Daarmee wil Girona aangeven dat ze de Grondwet van 1978 de rug toekeren. Die grondwet is inderdaad een compromis tussen alle toenmalige partijen, incluis de franquisten, en voorzag weinig ruime voor de regio’s. Tijdens de toespraken, komen uiteraard de politici in gevangenschap en ballingschap aan bod. Puigedemont was nu eenmaal burgervader van Girona. Om hun eis tot vrijlating geluid bij te zetten, rammelen vele tientallen deelnemers met een sleutelbos, de handen hoog in de lucht.

Symboliek

Het regent pijpestelen, maar op dinsdag 16 oktober hebben 1500 burgers verzamelen geblazen aan de poort van de gevangenis van Puig de les Basses in Figueres, waar twee politica in “voorlopige” hechtenis zitten. Ze vormen een mensenketen rond het gebouw, waarmee ze willen aangeven dat de politieke gevangenen omgeven zijn door het volk, maar ook dat het volk de gevangenis heeft omsingeld. Een paar weken vroeger, zakte tot duizend man de heuvels rond de gevangenis af om op de autosnelweg de sardana te dansen – dat is de Catalaanse volksdans. Zoals elke volksdans, is ook de sardana een groepsdans.

“Cims per la Llibertat” – bergtoppen voor de vrijheid – zo heette de politiek-sportieve beklimming van 18 bergen in Catalonië door bijna 20.000 deelnemers op 13 oktober. “Cim” betekent ook “ het hoogste punt”, “toppunt”, “piek”: de plek met het ruimste vergezicht, symbool van volgehouden inspanning, maar uiteraard ook van vrijheid en grenzeloosheid. Met name de pieken van de Catalaanse Pyreneeën staan symbool voor de maquisards, de vluchtende Republikeinen en de talloze opposanten die tijdens de burgeroorlog en het franquisme de vrijheid opzochten in Frankrijk.

Op 9 september vond in Banyoles dan weer een optocht van licht en poëzie plaats, de “Llums per la Llibertat”. Onder het motto “alle water loopt naar zee”, volgden de deelnemers ’s nachts (!) de loop van de Rec de la Figuere d’en Xo - begeleid door het Licht en het Woord. et referendHet

Iedereen

De creativiteit is mede gegarandeerd doordat alle lagen van de bevolking hun capaciteiten inzetten: clowns, dichters, singer-songwriters, popgroepen, zangkoren, fanfares, koks en ontelbare manusjes-van-alles... Vanzelfsprekend zonder vergoeding. Ook boeren zijn regelmatig van de partij op de hun geheel eigen wijze: met tractoren beschermden ze op 1 oktober 2017 meer dan één stemlokaal. In het binnenland is de boer-burgemeester overigens geen rariteit.
De Catalanen zijn ook een vastberaden volkje. Zo kan je elke maandag in Barcelona terecht voor een poëtisch-muzikale bijeenkomst. Elke dinsdag wordt samengekomen aan de gevangenis van Puig de les Basses. In Vic, komen troepen de opa’s en oma’s regelmatig samen: de senioren kunnen inderdaad getuigenis afleggen over de Franco-periode en naar die verhalen wordt effectief geluisterd. Overal in het land, kan je op vaste dagen en uren tijdstippen op een of andere activiteit “per la Llibertat” rekenen.

Groc

Maar een mens leeft niet van symboliek en creativiteit alleen. De meeste acties gaan dan ook gepaard met eten en drinken – bij voorkeur een dinar groc of een sopar groc: “groc” betekent geel en geel staat hier voor het protest tegen de repressie.

El poble unit mai serà vençut!

NOTA BENE
Het weekblad “Repùblica” lijst de belangrijkste acties op: www.lrp.cat