Op zaterdag 17 november hield  de “Werkgroep Atheïsme” van het Humanistisch-Vrijzinnnige Vereniging  (HVV)  in Gent een straatactie in de Ferrerlaan, met als doel om het atheïstische gedachtegoed te onderstrepen van de Catalaan naar wie deze straat is genoemd.  Op de gevel prijkte daarom een aangepast straatnaambord waarop Ferrer ook als atheïst omschreven Daarnaast werd ook een plakkaat “ter ere van de woorden en de daden” van Ferrer  (1859-1909) onthuld.

Waarom de Ferrerlaan in Gent?

Het huidige straatnaambord, overigens het enige in heel Vlaanderen, vermeldt enkel “pedagoog” en de geboorte- en overlijdensdata zonder verdere commentaar. Ferrer was niet zomaar een pedagoog, hij was een radicaal onderwijshervorming. Zijn Esocola Moderna verschafte onderwijs dat niet gestoeld was op een geloof, maar wel op van een atheïstische overtuiging. Hij noemde het “rationeel” onderwijs. Daarom vermeldt het nieuwe bord nu ook “atheïst”
Zijn overlijdensjaar (1909)werd op het nieuwe bord verduidelijkt door “gefusilleerd” toe te voegen, om de zeer eenvoudige reden dat Ferrer voor zijn ideeën werd opgepakt en tot de dood met de kogel werd veroordeeld, ondanks massaal internationaal protest. 
Tot slot werd “Francisco” vervangen door “Francesc”, de correcte voornaam van deze Catalaan.

De Wergroep Atheïsme maakt ook een plakkaat aan “ter ere van de woorden en de daden” van Ferrer. Het  bevat een beknopte biografie die ook de anarchist, vrijdenker en vrijmetselaar Ferrer belicht.  Er wordt gezocht naar een permanente plek in de Ferrerlaan. 

De voorzitter van de Werkgroep Atheïsme, Peter Algoet, verwelkomde de Gentse Schepen van Cultuur Lieven Decaluwe, maar ook  dr. Joan-Francesc Pont, voorzitter van de Ferrer-stichting uit Barcelona.  Hij las ook de schriftelijke steunbetuigingen lezen van “Atheism UK” en de “Fédération Nationale de la Libre Pensée de France”, daarmee de internationale dimensie van de atheïst Ferrer onderstrepend.

Eddy Bonte, lid van de Werkgroep Atheïsme, belichtte het waarom van de actie: atheïsten laten veel te weinig van zich horen en zouden baat hebben bij een beweging die het atheïsme op een concrete manier  zichtbaar en herkenbaar maakt. Het officiële straatnaambord van de Ferrerlaan, spreekt enkel van een “pedagoog”, terwijl Ferrer ook een overtuigd atheïst was. Meer zelfs: zijn levenswerk, de Escola Moderna, is in wezen gebaseerd op Ferrers atheïstische overtuiging.  Zijn Escola Moderna beoogde namelijk “rationeel” onderwijs gebaseerd op ervaring, feiten en wetenschap, en ging daarmee frontaal in tegen onderwijs gebaseerd op een geloof, in dit geval de katholieke kerk in het Barcelona van een eeuw terug. Het nieuwe straatnaambord vermeldt daarom “atheïst”.  Het nieuwe bord vermeldt ook dat Ferrer omwille van zijn overtuiging werd gefusilleerd. 

Cultuurschepen Decaluwe herinnerde er aan dat de stad Gent de honderdste verjaardag van de executie van Ferrer wel degelijk had herdacht. Hij onderstreepte vooral het belang van de verscheidenheid aan opinies en de noodzaak om voor zijn opinie uit te komen.  In sommige gevallen is dat evident: zo  wees  hij op de omschrijving “calvinistisch voorman” op het naambord van de naburige Frans Van Ryhovelaan. Hij meende dan ook dat de werkgroep zeker een punt heeft met de toevoeging “atheïst” op het naambord van Ferrer.    

Dr. Joan-Francesc Pont, voorzitter van de Catalaanse Ferrer-stichting met zetel in Barcelona, schetste de verschillende fasen in de levensloop van Ferrer. Hij was een overtuigd aanhanger van de republiek en het anarchisme, maar kwam uiteindelijk tot de overtuiging kwam dat enkel  modern, rationeel onderwijs de mensen en de samenleving zou kunnen ontvoogden. Ferrer werd  aldus een radicaal onderwijshervormer op het einde van zijn leven.  Uiteraard verwelkomde dr. Pont ook dat  Ferrer op het nieuwe bord en het plakkaat zijn Catalaanse voornaam terugkreeg (dus niet “Francisco”, maar “Francesc” ). 

Peter Algoet en dr. Pont onthulden tenslotte het plakkaat ter ere van Ferrer.  Het is de bedoeling dat het bord een vaste stek krijgt in de Ferrerlaan. Ook zal de Werkgroep Atheïsme een aanvraag voorindienen om het officiële straatnaambord officieel  aan te passen. 

In de toekomst zal de Werkgroep Atheïsme van het HVV aandacht vragen voor andere belangrijke atheïsten,  met als doel het atheïsme zichtbaar en herkenbaar te maken middels concrete acties.

Meer informatie: HVV, Peter Algoet, tel. 03 233 70 32

MIJN TOESPRAAK

The speech I held that day was published on www.atheismuk.com on 7 December 2012: http://www.atheismuk.com/2012/12/06/atheism/street-action-literally. 

© Tekst Eddy Bonte © foto's Lut Conings (red. 23 november 2012)
OOK GEPUBLICEERD:  http://antwerpen.indymedia.org/node/5992 20NOV2012 ¨¨ website HVV http://www.h-vv.be/ ** De Groene Belg nr. 807 van 28NOV 2012 - www.degroenebelg.be

STEUNBETUIGINGEN

Fédération Nationale de la Libre Pensée de France

Chers Camarades,
En ma qualité de Président de la Fédération Nationale de la Libre Pensée, je vous apporte soutien pour l’inauguration d’une plaque Francisco FERRER y GUARDIA à Gand.
C’est rendre hommage à un pédagogue, un révolutionnaire et un humaniste qui a payé de sa vie ses engagements pour la liberté et contre la soumission politique et religieuse.
Il est un exemple pour tous les citoyens qui combattent contre l’asservissement.
A Paris, nous avons déposé une plaque sur la maison où il habitait durant son exil, sur notre insistance et après une décision favorable de la Municipalité. Cependant, nous n’avons pas encore réussi à obtenir une rue Ferrer. Nous continuons le combat.

Salut et fraternité.
Marc BLONDEL, Président de la FNLP

Atheism United Kingdom

Atheism UK is pleased to support this innovative street action to remember the courageous work of Francesc Ferrer i Guàrdia. An atheist, freethinker and educator, Francesc fought against ignorance and oppression, but was executed at the instigation of the Catholic Church for his pioneering efforts. 
Still, over a 100 years later, organized religion continues its craving for power, political influence and undeserved privilege across the planet. 
Let us remember, let us not forget and continue our stand for reason and rationality.

Mark Embledon, President Atheism UK

Allocution de l’Association Belge des Athées à la cérémonie Ferrer 

Mesdames, Messieurs, Chères Amies et Chers Amis,

Francisco Ferrer I Guardia (1859 –1909). condamné à mort par une Église espagnole inique et un pouvoir royal aux abois, fut fusillé à Barcelone et sa remarquable œuvre « L’Ecole Moderne » novatrice car mixte, laïque, résolument moderne car toute compétition et sanction y était exclue, promouvant une pédagogie sociale et une diffusion du savoir par des conférences et cours du soir pour le public… La bibliothèque de l’Ecole fut aussi mise à la disposition des milieux syndicaliste. L’Ecole Moderne de Barcelone, dont la notoriété dépassait les frontières espagnoles et commença à rayonner dans divers autres pays d’Europe dont la Belgique, n’a pas tardé à inquiéter les autorités civiles et religieuses.

Un attentat manqué, dans le climat révolutionnaire qui régnait en 1906 et perpétré par le bibliothécaire de l’école donna au pouvoir l’occasion d’enfermer, juger et fusiller Ferrer. La Justice ne pus retenir aucune charge contre Ferrer, mais l’Ecole resta fermée. Ce pédagogue aux multiples facettes et notamment libertaire, anarchiste, gauchisant, franc-maçon…continua d’agir en se consacrant notamment aux éditions de l’ Ecole Moderne à Londres, Paris, Bruxelles et il fonda aussi la « Ligue Internationale pour l’Education Rationnelle ». 

Des grèves survenues en 1909 dans un climat belliqueux (Guerre du Rif) vit Barcelone tomber aux mains des Libertaires. Lors d’une répression sanglante, l’Eglise dénonce indûment Ferrer comme l’instigateur des troubles ce qui l’amena devant un tribunal militaire qui, sous le harcèlement des prêtres, condamna Ferrer à mort en une semaine de procès inique.

Cette exécution provoqua des manifestations et réactions dans le monde entier.
En Belgique et notamment à Bruxelles, Ferrer avait fait bien des émules dans les milieux progressistes et anti-cléricaux.

Un monument (actuellement face aux bâtiments de l’ULB) de nombreuses rues (environ 70 à travers Bruxelles et la Région Wallonne) marquèrent le souvenir de ce personnage progressiste et novateur que fut Francisco Ferrer. Des associations espagnoles prirent son nom comme dénomination et… dans les années 1990, un respectable institut d’enseignement de la Ville de Bruxelles (Institut Cooremans) fusionna avec d’autres Ecoles de la Ville sous le nom de « Haute Ecole Francesco Ferrer ».

Pour bien des progressistes, libertaire, athées…… de la partie francophone du pays, tout hommage ou évocation en l’honneur de ce personnage clé dans l’histoire de l’anti-cléricalisme européen est particulièrement bienvenu.

L’association Belge des Athées est heureuse de saluer la présente initiative et de remercier et féliciter ceux qui à Gand ont rendu possible la présente cérémonie.

Il est important de continuer à transmettre haut et fort ces valeurs et ces concepts qui nous animent chaque jour et qui permettront à l’humanité d’évoluer vers un monde plus éclairé, plus radieux.

Cordialement,

Thomas Hanson, vice président de l’Association Belge des Athées.