Een revolutionaire zanggroep

De marxistisch-leninistische partij AMADA (Alle Macht Aan De Arbeiders, opgericht in 1971), ontwikkelde vrij snel zogenaamde “massaorganisaties”. Een “massaorganisatie” brengt sympathisanten van de partij bijeen rond een bepaald thema of een bepaalde doelgroep, zonder verplichting om tot de partij zelf toe te treden. Gekende voorbeelden van AMADA-massaorganisaties zijn de Anti-Imperialistische Bond (AIB) en het Vrouwenkomitee [1].

ADDENDUM 13dec2023: onderaan

Litho © Marc Van den Heede

In het midden van de jaren zeventig, werd ik lid van een culturele massaorganisatie die in Gent werd opgericht en bestond uit een zanggroep en een zeefdrukatelier. Ik kan me niet herinneren of het koor een specifieke naam droeg, noch of in andere steden gelijkaardige culturele kernen actief waren.
Vast staat dat de zanggroep verscheidene keren optrad en het zeefdrukatelier “RoodDrukte” onder meer een reeks affiches produceerde.
AMADA-lid Free Van Doorslaer kon zingen en gitaar spelen, zodat hij zowel politiek als artistiek onze werkzaamheden leidde.

Hans Eisler en Vuile Mong

Free Van Doorslaer, zanger, gitarist en koorleider: “Ik ben vergeten welke benaming eraan gegeven werd - communistische cultuurbond of communistische kunstenaarsbond - maar de organisatie bestond en had een afdeling in Gent. We moeten zo ongeveer midden of begin 1975 gestart zijn. Er was op de eerste plaats de zanggroep, die revolutionaire en linkse liederen op haar repertoire had. Een aantal waren van Hans Eisler, zoals het ‘Solidaritätslied’, dat we in het Nederlands brachten. We brachten ook een tweede lied van Eisler, ‘Sozialistische Weltrepublik’. Het ‘Partizanenlied’, een mooie en gekende Russische klassieker, zongen we ook graag, in een Nederlandstalige versie. Ik ken de eerste strofe nog van buiten:
“Slechts wie bukkend voor de slagen,
En berustend in ’t gareel,
Alle hoon en smaad verdragen,
Valt de slavernij ten deel …”

We zongen het met onze groep tijdens het voorprogramma van de Gentse Feesten Bij Sint-Jacobs, in 1975 of 1976, zegt dat je niks? We zongen toen in de partij wel meer liederen van de Komintern. Daarnaast brachten we evengoed een aantal gekende songs van Vuile Mong, onder andere ‘BOB’, maar evengoed eigen creaties, bijvoorbeeld over de protesten tegen de aankoop van dertig miljard aan gevechtsvliegtuigen door Vanden Boeynants [de acties ‘Neen aan de 30 miljard’ – EB]. De tekst heb ik nog niet teruggevonden, maar - voor zover ik mijn geheugen betrouw - ging het als volgt:

“15.000 man
Kwam in Brussel an
Aan de Hallepoort
Werd door ons betoogd.
Geen 30 miljard! Neen, neen, neen
Voor 't arsenaal! Neen, neen, neen
Van 't kapitaal! Neen, neen, neen
Van ons allemaal!“

Deden mee aan de zanggroep: mijn broer Bert, ikzelf, Eddy Bonte, Marc Van den Heede alias De Wit’n en Hilde Seaux. Kwamen er wat later bij: Luc Knockaert, die zijn klarinet meebracht, en William Van Marsenille. We repeteerden in een jeugdclub in de Hoogstraat en ik denk dat we ook nog bij De Wit’n thuis samenkwamen. Jammer genoeg zijn mijn broer Bert en Hilde ondertussen overleden. Luc Knockaert kon ik niet meer terugvinden”.

Zangboekjes

Van Doorslaer herinnert zich dat de revolutionaire zanggroep optrad bij samenkomsten en meetings van AMADA: plaatselijk in Gent, maar ook op het 'Feest van de communistische pers'.
Free Van Doorslaer: “Dat feest had plaats na een succesvolle steuncampagne om een moderne drukmachine voor de partij aan te kopen. Het feest had plaats in Antwerpen, in een zaal die ook gebruikt werd voor bokswedstrijden, herinner ik mij. Zoals gezegd, trad de groep ook eens op bij de Gentse Feesten, toen dienog niet uitgegroeid waren tot een massa-evenement. Ik bezit nog foto's van een optreden van de groep in Gent, waarschijnlijk naar aanleiding van een verkiezingsavond. In die jaren betond nog een traditie om bij grote partijbijeenkomsten strijdliederen te zingen en aan te leren, met zangboekjes en al”.

Zeefdrukgroep De Wit’n

De Gentse groep beperkte zich niet tot muziek, maar kende ook een grafische tak.

Free Van Doorslaer: “Naast de zanggroep bestond ook nog de zeefdrukgroep, met 'De Wit’n' als spil en initiator. Ik hielp mee. Zo werden er allerlei affiches gedrukt, die meestal draaiden rond de sociale gevechten van die tijd. We spreken van de jaren 1975- 1976, dat was ook de tijd van het 'dokproces'. De zeefdrukgroep maakte ook affiches voor o.a. de opendeurdagen van 'Het Rode Boek', de boekenwinkel van AMADA in de Sleepstraat in Gent. We maakten nog meer grafisch werk, o.m. een viertal panelen van 1,2 x 2,4 meter voor het feest van de communistische pers waarover ik al sprak. Ik heb ook twee zeefdrukaffiches van onze groep gevonden. Verder herinner ik mij studie- en discussiesessies rond het thema van de rol van de kunst in de sociale strijd. Een van de teksten die daarbij gebruikt werden, was de conferentie die Mao in Jenan gaf aan de kaders over de rol van de kunst in de revolutie” [2].

Lusn Van den Heede, broer van De Wit’n: “Ik heb hier thuis nog een uniek exemplaar van een litho gemaakt door RoodDrukte, met de hand ingekleurd door de meester himself”

Gedichten?

Eddy Bonte: “Onlangs vond ik enkele militante gedichten van mijn hand terug, daterend uit de tijd van de zanggroep. Ik had toen het plan opgevat om teksten aan te leveren voor onze groep. Geen bezwaar tegen Brecht, Eisler en de klassiekers van de arbeidersbeweging, maar hedendaagse liederen en teksten leken me nodig om een breder publiek aan te trekken. In een map ‘Linkse teksten’, vond ik niet alleen die gedichten, maar ook andere aanzetten tot lyriek, proza én pogingen tot vertalingen van pop- en rocksongs. Ik kan me niet herinneren dat ik die liedjesteksten ooit heb voorgelegd aan de groep, maar ik heb een vermoeden dat de gedichten wel het podium haalden – of tijdens een optreden van onze ‘massaorganisatie’, of ter gelegenheid van een andere revolutionaire bijeenkomst”.

Free Van Doorslaer: “Ik herinner mij niet dat je op een of ander publiek optreden je gedichten hebt voorgedragen. Dat was dan wel spijtig, want ze zijn wel goed en zouden gepast hebben. Ze ademen helemaal de tijdsgeest van toen uit en ze doen me qua vorm aan van Ostaijen denken. Het is inderdaad wel zo dat veel meetings en zo heel gevarieerd waren, met speeches, muziek, sketches, poëzie”.

Een optreden dat de groep ergens te lande gaf, werd gefilmd door de toenmalige BRT en gebruikt in een documentaire over links in Vlaanderen. Ik stond zeker op het podium, want toen ik in de tweede helft van de jaren ’90 op de Hogeschool Gent werkte, toonde collega Anita me een video-opname van die uitzending en vroeg me of ik het was daar op de achtergrond. Ja dus. Helaas bewaarde Anita de band niet en ben ik er evenmin in geslaagd enige spoor terug te vinden in het VRT-archief. Ook de tip van Free dat het programma “rode missionarissen in Vlaanderen” zou heten, of iets in die richting, leverde geen resultaat op.

Blijft hoe dan ook: een links-cultureel project met de unieke combinatie van zang en grafiek!

Een toemaatje: de politieke beatgroep

Mong Rosseel, alias Vuile Mong, herinnert zich zeer goed Free Van Doorslaer van enkele jaren vóór de zanggroep, toen kort een “politieke beatgroep” bestond.
Mong Rosseel: “Met de bezetting van de Blandijnberg (een faculteit van de Gentse universiteit – EB) in maart ‘69, de Gentse variant van mei ’68, kwam ook de strijd voor de democratisering van het onderwijs op gang. Onder stimulans van Ludo Martens (de latere voorzitter van AMADA), wordt de Gentse Studentenbeweging (GSB) opgericht. Martens ging toen volledig in het wit gekleed en was een grote fan van The Rolling Stones. Volgens hem moest aan elke universiteit een politieke interventiegroep actief zijn. Zo werd in de winter van 1969-70 een ‘politieke beatgroep’ opgericht met onder andere Bob Roeck, Vesa Liukku en Free Van Doorslaer. We brachten teksten van Guido Van Meir, zoals ‘BOB’, ‘Madonna van de Revolutie’, ‘Het Belgisch Volkslied’, ‘Nixonfoto’, ‘Nixon en de paus’, en zo meer. Door gebrek aan een minimum aan talent, was de politieke beatgroep maar een kort leven beschoren”.

Free Van Doorslaer: “Van die politieke beatgroep herinner ik mij ook nog een en ander. Het was een rebels anarchistisch groepje. Wilfried Vanhove cirkelde daar ook rond. We zongen toen ook – naast de nummers die Mong opsomt – een nummer tegen de eerste verkiezing van de studentenvertegenwoordiging in de Raad van Bestuur van de Gentse universiteit. Het klonk als volgt:
“ ‘k Heb voor jou niet gestemd,
‘k Heb met jou toch geen affaire
Jij hebt mij niet getemd
Jij denkt enkel aan je carrière”. [3]

Zoals ik zei, nogal anarchistisch dus!

Ik herinner me ook nog een optreden in een college in West-Vlaanderen (Lauwe?) waar één van de leerlingen een soort amusementsavond had gepland en ons had uitgenodigd. Maar een paster van ’t College zat aan de geluidsinstallatie en – je kan het al raden – na twee of drie nummertjes viel ‘plots’ het geluid uit. Tumult en opschudding en wat weet ik nog meer, maar ons optreden was gedaan!”.

[EB]

Bijdragen
Tekst: Eddy Bonte * Corrector: Free Van Doorslaer *** Zwart-wit foto’s van de zanggroep en beelden van de affiches 'Het Rode Boek' en 'Textielstaking': Free Van Doorslaer * Litho: Marc Van den Heede via Lusn Van den Heede.* Redactie 16OKT2022 en 23OKT22*** Eerste publicatie op deze site. Pictures and Text are © All rights reserved

Verantwoording:
Het initiatief ging uit van Eddy Bonte die na de vondst van zijn “linkse gedichten”, op vrijdag 26 maart 2021 Free Van Doorslaer opbelde. Het artikel is in hoofdzaak gebaseerd op gesprekken en e-mailcorrespondentie met Free Van Doorslaer, aangevuld met herinneringen en archieven van de auteur. Aanvullende informatie werd verstrekt door Mong Rosseel en Lusn Van den Heede. Marc Van den Heede (alias De Wit’n) en William Vanmarsenille werden gecontacteerd, maar konden geen verdere informatie verstrekken. De informatieronde werd afgesloten in oktober 2022.
De “linkse gedichten” van Eddy Bonte worden behandeld in een apart artikel: https://www.eddybonte.be/literatuur/gedichten/linkse-gedichten/

NOTEN
[1] Ward Segers: zie http://www.npdoc.be/Segers-Ward-intro/
[2] Mao Ze Dong: “Toespraken op het Congres van Jenan over literatuur en kunst”, 1942.
[3] Naar het succesnummer “Ik ben met jou niet getrouwd” van Tony Bass uit 1968.

ADDENDUM

Na veel zoeken, vond mijn goede kameraad Free Van Doorslaer de uitzending waarin ons koor voorkomt. Enkele seconden, maar toch! Het gaat om “Kameraden”, een reportage van Paul Teunissen over AMADA in de reeks Histories, uitgezonden in 2002 op de VRT.

Het PROGRAMMA zelf, staat op YouTube. Je kan ons aan het werk zien en horen vanaf minuut ongeveer 06:50

https://www.youtube.com/watch?v=Duqnhl_V9MM

Het UITTREKSEL vind je hier:

Video:

Kameraden2002.mp4