Geheel in de geest van toen, nam de Franse zangeres en activiste Colette Magny geen langspeler  op met linkse liedjes over mei ‘ 68, maar pakte ze uit met een experiment, een collage van zang, voordracht, reportage en authentieke geluidsopnamen uit die woelige periode. Een plaat om aandachtig naar te luisteren, ook omdat Magny de revolutionaire sfeer benadert vanuit puur menselijke hoek. Ze staat zonder meer achter de ideeën en verstopt de slogans niet, maar plaatst wel de individuele mens op de voorgrond: met zijn vreugde en enthousiasme, maar ook met zijn frustraties en tekortkomingen.

Magny  weet waarover ze spreekt.  Wanneer Parijs ontvlamt, is ze al vooraan de veertig. “Nous sommes le pourvoir” opent de langspeler: een mix van straatgeluiden:  gekuch (traangas!), schoten, samenzang (La lutte finale), een aanmaning tot kalmte, de sirene van een ziekenwagen. Maar wat kan zij zelf bijdragen? Magny  geeft toe bang te zijn en de straat iet op te durven, maar één ding kan ze wel: zingen voor de stakende arbeiders:

J’’ai eu peur,
Je ne suis même pas allée
Ramasser les blessés.
Dans les usines je me suis planquée
Pour les travailleurs, chanter.

Een onverwachte en pakkende passage is die waar een studente over de telefoon een moeder geruststelt over haar zoon. Hij is al dagen niet meer thuisgekomen en met al dat geweld, is de moeder ongerust. “Ja, we zullen voorzichtig zijn, mevrouw”, sust de studentin. De studenten zelf kennen geen angst.

Boa en Cocagne

Magny besteedt heel veel aandacht aan de arbeiders en, typerend voor haar humane benadering, aan de arbeidsvoorwaarden en de terugslag daarvan op het dagelijkse leven en het gezin. Geen ideologische traktaten, wel een uitgeputte arbeidersvrouw die droomt van een tuin, de koelte van de bloemen, de vruchten die haar omringen, een klein Cocagne…  De fabrieksmachines worden vergeleken met een boa, de slang die haar slachtoffer langzaam maar zeker, heel zeker, ombrengt door verstikking.  De B-kant opent trouwens met een tekst  over de Franse chemiereuzen en  hun-  onaanvaardbare arbeidsomstandigheden.  Je moet bedenken dat de erkenning van vakbonden toentertijd absoluut niet evident was!

Mei ’68 betekent ook de doorbraak van de debatcultuur, ook al vinden sommigen het bijzonder moeilijk om de micro even af te staan aan wie er een zogenaamd afwijkende mening op na houdt. Dat dilemma – opkomen voor  de totale vrijheid van meningsuiting versus het grote gelijk van de enen en het nog grotere ongelijk van de anderen – wordt geïllustreerd met een heftig debat in het bedrijf YEMA. De arbeidersstrijd gaat niet enkel over loonsverhoging , maar ook om een rechtvaardiger wereld. En over onderwijs en informatie voor de kinderen, de volgende generatie.  Men strijdt ook voor de toekomst van de andere! Magny, de mensen kennende, zingt: we zullen zien wie zijn portemonnee voorneemt op zijn idealen.

Geef me wapens!

Deze evocatie eindigt met drie liederen, die Magny de zangeres alle recht aandoen. Het eigen nummer L’écolier-soldat,  is in de derde wereld gesitueerd, wellicht Vietnam, waar scholen worden gebombardeerd. Een kind verliest er zijn kameraad en zijn broer, wiens buik is opengereten.  Zijn woede is  opgewekt en hij wil de wapens opnemen. Magny laat in het  midden of we oorlogvoerende kinderen normaal kunnen vinden, ze legt wel uit waar het fenomeen zijn oorsprong vindt:

Ses tripes dans mes mains j'ai retenu
Mais j'ai pas pu le sauver
Maître d'école, maître soldat
J'ai plus peur des bombardiers

Maître d'école, maître soldat
Donne moi des armes pour lutter.

Daarna volgen twee composities op basis van gedichten: Dur est le blé  van Louis Soler over de oorlog in Algerije en Quand les brasiers s’allument  (wanneer de vuurhaarden oplaaien) naar de dichter-vrijheidsstrijder José Marti, waarin ze ook citaten van Che verwerkt.

Drie liederen tegen het imperialisme op drie continenten, vertrekkend van een strijd op nog een ander continent.  Dat is ook een samenvatting van  mei ’68.

© Eddy Bonte. Eerste publicatie als blog in De Wereld Morgen op 4 juni 2014.

Referenties
Colette Magny: Mai 68/69 (LP, CD).

L'ECOLIER SOLDAT (all rights reserved)

Ici c'est l'école dans le vent
Dans la jungle j'ai appris à compter
Ici c'est l'école en plein vent
Dans la jungle j'ai appris à danser

Maître d'école, maître soldat
J'ai peur des bombardiers
Maître d'école, maître soldat
Je peux pas m'habituer

Sous mon pupitre on a creusé 
Un petit trou pour me rassurer
Sous mon pupitre on a creusé 
Un petit abri pour me protéger

Quand sont venus les bombardiers
Mon copain près de moi est tombé
Quand sont venus les bombardiers
Mon frère m'a entrouvert 

Ses tripes dans mes mains j'ai retenu
Mais j'ai pas pu le sauver
Maître d'école, maître soldat
J'ai plus peur des bombardiers

Maître d'école, maître soldat
Donne moi des armes pour lutter.