Radion London, kortweg BIG L, was de meest vernieuwende en paradoxaal genoeg ook de populairste van alle Britse piraten. De meest inspirerende ook, want sinds begin 2005 is de Fab 40 weer in de lucht!

Radio Caroline ging met Pasen 1964 in de ether, Radio London volgde net voor Kerstdag. In geen tijd werd London de populairste Britse piraat. Tijdens de hoogdagen van BIG L, het koosnaampje van het station, werd het bereik geschat op 10 miljoen (!) luisteraars, een succes waar elke radiomaker ook vandaag de dag nog maar van kan dromen. Radio London mikte eerst op de Britten, maar was ook zeer makkelijk te bereiken in grote delen van Vlaanderen en Nederland. Ikzelf woonde toen vlakbij de Vlaamse kust the Big L was er perfect ontvangbaar.

Over de schreef

Alles aan Radio London was nieuw. Bijvoorbeeld, dat een radiostation een roepnaam kon hebben (Big L). 
Maar ook de jingles waren een revolutie. In Europa wisten we geeneens wat een jingle was en die van London klonken ook nog eens origineel en een beetje gek. Over de schreef, kortom, want de vormelijke revolutie vormde een essentieel onderdeel van de sixties! Wie herinnert zich niét die slome, vervormde en langgerekte aankondiging “Woooonderful Radio Looooooondon”. Wie herinnert zich niet de buikstem die daarna “BIG L” liet volgen? Deze radio klonk anders nog vooraleer er een plaat werd gedraaid. 
En dan de DJ’s. Nog zo’n onbekend begrip in Europa: iemand die geen titels en artiestennamen voorlas, maar een programma maakte, een look (sic) and feel creëerde, een atmosfeer opriep. Alweer over de schreef. En nog altijd zonder één plaat te hebben gedraaid. Ook muzikaal vlak knalde Big L recht in de roos. Dankzij Radio London leerde Europa wat een top veertig was en vooral dat een radiostation enkel en alleen top 40-muziek kon draaien! Bij ons waren de popprogamma’s schaars en werden ze uiteraard uitgezonden door een normaal, polyvalent station. London maakte zijn Fab 40 en die alliteratie beklemtoonde alweer het belang van de vormelijkheid tot in de details. Alles aan London was bestudeerd.

You heard it first...

En dan de platen zelf: London koos resoluut voor het nieuwe werk, durfde onbekende groepen te draaien en zelfs duidelijk artiesten en platen voor te trekken zonder de indruk te wekken dat ze werden geplugd. London wachtte niet tot een plaat begon te verkopen vooraleer hem een plaats in de Fab 40 te geven. Integendeel, London mààkte gewoon een Fab 40 en van zodra een plaat bij een andere piraat in de hitlijsten terechtkwam op basis van de effectieve verkoop, was die bij London al over zijn hoogtepunt en werd hij van de playlists geschrapt. Alweer over de schreef. Op London hoorde je de nieuwe Stones éérst. Hun slogan: You heard it first on Big L. Op London hoorde je ook obscure en “progessieve” groepen als Episode Six of uitschietertjes zoals Pinkerton’s Assorted Colours. Veel platen verkochten niet, maar dat kon London niet schelen. Hun algehele sound was vernieuwd, coherent en attractief voor al die jongeren die alleen maar om méér eigen muziek vroegen. 
En om het helemaal rond te maken: London mat zichzelf enige ernst aan door een nieuwsbulletin te geven. “Every hour on the hour”, zo luidde de slogan.

London lapte zo aan alle geplogenheden zijn laars, dat het station zowaar een progressief imago kreeg. Wie mainstream wilde zijn, stemde af op Caroline. Wie popmuziek au sérieux nam, ‘in’ was en wilde tonen op de hoogte te zijn van de allernieuwste trends, die luisterde naar London. De nieuwe single van The Spencer Davis Group of The Animals éérst gehoord hebben, leverde je toen een sociale voorsprong op bij je vrienden. En vriendinnen. London was hip. Haar luisteraars bijgevolg ook.

Texas Radio

Wat we toen niet wisten: London was het product van enkele Amerikaanse zakenlui uit Dalles,Texas, die de tijd rijp achtten om het Amerikaanse concept “top forty radio” in Europa te introduceren. Dat deden ze natuurlijk in de U.K., gezien daarmee alvast het taalprobleem was opgelost. De Amerikanen waren niet bang van het verbod op commerciële radio, een toestand die ze bovendien niet konden vatten. Dus kochten ze een oude mijnenveger (de USS Density), bouwden die om, herdoopten haar tot Galaxy en lieten haar drie mijl buiten de kust van Essex te anker gaan (dus buiten de territoriale wateren). Het station kreeg de naam KLIF London, the Big L, naar de afkorting Big K van hun zender KLIF in Dallas, Texas.
Hun jingles- en commercialsplan moesten ze wel bijstellen. Eerst zouden de Amerikanen simpelweg complete programma’s uit Texas importeren en daar regionale jingles aan toevoegen. Er was één maar: de Europeanen waren niet vertrouwd met reclame op de radio en evenmin met jingles. Maar de zakenmannen vonden algauw de juiste toon. Om te beginnen werd de naam aangepast tot Radio London. Dat klinkt nu saai, maar London was toen de hipste stad ter wereld. De verwijzing naar Amerika (KLIF) sneuvelde. Bovendien slaagde London erin om zijn jingles zélf populair te maken. Om alle ongelukken te vermijden, rekruteerden ze Engelstalige DJ’s met ervaring van over heel de wereld: de US, Australië, Canada en zelfs de toenmalige Britse kolonie Kenia. De Britten en de Europeanen gingen meteen plat voor Dave Cash, Ed ‘Stewpot’ Stewart, Tony Windsor, Keith Skues of de 19-jarige Liverpudlian Keith Everett (de enige uitzondering).

DJ's worden helden

Die kerels kregen carte blanche om het jonge, hippe, modieuze, naar onafhankelijkheid snakkende popvolkje te charmeren. Ze maakten radio die nog niemand had gehoord. Jonge, popgekke kerels die muziek draaiden voor jonge, popgekke kerels. Recht in de roos van de sixties, toen de jeugd alle aandacht en macht opeiste. Geen enkele muziekprogramma voor jongeren kon om de formule van London heen en sinds de piraten in het algemeen en London in het bijzonder, klinkt jongerenradio ànders. London werd een kweekvijver voor nieuw, eigenzinnig talent. De DJ’s werden helden, zoals de artiesten die ze draaiden. Ze verdienden grof geld, hadden invloed, werden op handen gedragen, bepaalden de muziekkeuze van de dag. Ze breiden veel verlengstukken aan popmuziek, trokken de muziek open naar de vollédige jongerencultuur, waarvan veel muziek trouwens zowel inhoudelijk als vormelijk de spreekbuis was. Toen de BBC na het verdwijnen van de piraten Radio 1 opstartte, werden veel DJ’s van Big L overgenomen en probeerde men Radio London over te doen. Toch zouden de gewezen Big L’ers als John Peel, Keith Everett of Tony Blackburn er niet in slagen om de good old days over te doen.

Emo radio

London was het product van een commerciële Amerikaanse business en marketing machine, maar slaagde er als bij wonder in zichzelf een progressief, maatschappijwijzigend imago aan te meten. In de sixties kon dat allemaal. Ook de jongerenmode (Carnaby Street) combineerde een soort vormelijk bevrijding met commercie. London was gewoon jongerencultuur. Radio London draaide zijn eerste plaat op 16 december 1964 en lichtte definitief het anker op 14 augustus 1967, nog geen drie jaar later. De laatste uitzendingen verliepen emotioneel, de Texaanse business jongens hadden iets in gang gezet waarvan ze de invloed compleet hadden onderschat. De business werd een fenomeen.

Miljoenen mensen luisterden naar die laatste uren. Het station eindigde met zijn instrumentale tune. Hoe emotioneel de band met London wel was, bleek eind de jaren tachtig, toen enkele fans het station nieuw leven probeerden in te blazen. Maar de tijden zijn te fel veranderd, zin heeft dat niet. Maar je kan wel opnieuw naar de Fab 40 luisteren via het web. Elke zondag om 11 uur UK-tijd, wordt de Fab 40 van veertig jaar terug uitgezonden. De rest van de week hoor je een mix toffe muziek, met veel aandacht voor minder gekende tot obscure oldies. Net zoals London het toen al deed. Er bestaat een website én een shop (we zouden in het commerciële Engeland niet zijn!). En voor wie er veertig jaar teug bij was, lijkt deze internetradio mij een fantastisch initiatief.

NOOT: Dit artikel werd gepubliceerd in het nr. 8/2005 van het toenmalige webzine Keys and Chords, nu de muziekwebsite www.keysandchords.com

Meer info:

http://www.biglfab40.com : heruitzending van de Fab 40;

http://www.radiolondon.co.uk : een historiek van het station, de Big L shop & veel links;

http://dspace.dial.pipex.com : historiek van de zeepiratenradio's;

http://www.icce.rug.nl/~soundscapes talloze foto's en documenten i.v.m. Radio London, maar ook ernstige achtergrondartikelen van o.a. de Nederlander Hans Knot (bijv. zijn sociologische studie ?The Fight For Free Radio?);

http://www.sixtiescity.com/radio : achtergrond bij radiomuziek en -stations in de jaren zestig;

Chris Elliott: The Wonderful Radio London Story, East Anglian Productions, 1997 (boek).