VOYAGE EN OUTRE-GAUCHE.
 Paroles de francs-tireurs des années 68.
 

 

DE LINKSE OVERKANT 

“Voyage en outre-gauche” van de soixante-huitard Lola Meisseroff, belicht de rol van een bepaalde strekking anarchisten, de meest autonome met name, in de aanloop naar en tijdens de revolte die Frankrijk op zijn kop zette en de autoriteiten deed panikeren. Dat doet de auteur op een redelijk originele en meteen ook anarchistische wijze: het boek is een aaneenrijging  van uittreksels uit de gesprekken die Meisseroff voerde met kompanen. Zijzelf geeft enkel de context aan.  

Ik zeg “op anarchistische wijze” om twee redenen Vooreerst, omdat op een enkele uitzondering na, alle getuigen anoniem aan bod komen. Geen leiders, geen structuren. Bovendien publiceert ze op die manier enkel informatie uit de eerste hand die op geen enkele wijze werd gefilterd door derden – de media, zeg maar. Daar is natuurlijk één nadeel aan verbonden: de geschiedenis wordt geschreven door de actoren zelf. In de mate dat ‘de’ geschiedenis meestal door de winnaars, de elite en de oligarchieën wordt geschreven, kan deze navalaanpak   voor een keer geen kwaad. Het zal Meisseroff en haar kameraden een zorg zijn als u een gebrek aan objectiviteit vermoedt. Overigens, reageren de gesprekspartners best kritisch over zichzelf, ook al zijn ze bijzonder fier op de rol die ze in die korte tijd hebben gespeeld.

SITUATIONISME 

Met “outre-gauche” vermijdt de auteur de term “ultra-gauche”, een begrip dat in 1968 overigens niet werd gebezigd. “Outre” zoals in “outremer”, overzee.  Niet aan het uiteinde van het spectrum (ultra), maar gewoon aan de overkant (outre).  Aan de overkant waarvan? Wel, hier komt de autonome tendens van het anarchisme aan het woord, geïnspireerd door het Situationisme van Debord en Vaneighem, en door het surrealisme. Het type anarchist dat werk weigert, de school als een kazerne bekijkt en studeren maar burgerlijk vindt. In ideologische termen: het type anarchist dat een hartsgrondige hekel vertoont voor alle linkse stromingen die na Marx ontstonden: Lenin, Stalin, Trotzky, Mao, maar evengoed Che Gueverra  of Ho Chi-Minh worden niet tot het  communisme gerekend.

Meer zelfs: tijdens de woelige periode 1966-1968, besteedden deze situationistische groepen veel energie aan acties tegen de maoïsten, de trotskisten en vanzelfsprekend tegen de officiële, Moskougezinde Parti Communiste. Veel getuigen gaan er prat op dat ze Vietnamcomités hebben overgenomen om ze zo snel mogelijk te liquideren. Waarom? Omdat de strijd van Ho Chi Minh een nationalistische was, die de klassenstrijd uitstelde. De ondertitel van dit boek, “Paroles de francs-tireurs des années 68”, geeft hun positie perfect weer. Hier en daar wordt zelfs afgegeven op andere anarchistische stromingen.

IMPULSEN 

Wat doen ze wel? Wat het Situationisme voorstaat: geen partij, geen structuren, geen leiders, geen handboeken, geen strategie, geen allianties. Enkel en alleen autonome individuen, meestal door het toeval samengebracht tot een groep die per definitie tijdelijk zal opereren. Deze anarchisten geven impulsen, maken misbruik van het systeem voor het goede doel en als alles op de rails staat, zijn ze foetsie. Met name in locaties die steevast worden vergeten in het ’68-verhaal, zoals Straatsburg, Nantes en Bordeaux, nemen ze studentenorganisaties over en gebruiken het geld om brochures uit te geven of stakingen te steunen. Bijzonder verhelderend, is hun verhaal over Nantes, waar arbeiders en studenten de slogan van één front waarmaakten, wellicht omdat in die stad en het platteland rondom een traditie van koppig verzet bleek te bestaan die niet meteen was gebonden aan de ‘usual suspects’ – de vakbonden, de PC en de marxistisch-leninistische partijen die één strategie gemeen hebben: de arbeidersrevolte controleren en er als organisatie zelf beter van worden.

RELEVANTIE

De relevantie van dit boek? Om te beginnen, geeft het een stem aan een groep die over het hoofd is gezien – al was het maar omdat situationisten  geschiedschrijving an sich ook al burgerlijk en structuralistisch vinden. Aan Meisseroff komt de verdienste toe om de rol van haar type anarchisme  van de vergetelheid te hebben gered.

In de tweede plaats, omdat de auteurs en de getuigen Parijs een beetje mijden wegens te elitair en de schijnwerpers richten op Marseille, Straatsburg, Nantes en Bordeaux.

Ten derde, omdat slogans ontbreken en enkel werkelijke acties worden geportretteerd. Voor een keer handelt het niet om betogingen, bezettingen en straatgevechten, die, eenmaal geformatteerd, door de massamedia over heel de wereld werden verspreid, en waarvan men zich terecht kan afvragen: en wat is er dan eigenlijk veranderd?

Ten vierde, omdat met duidelijke voorbeelden wordt aangetoond dat mei ’68 ook in Frankrijk een lange aanloop kende, maar toen niet als dusdanig werd erkend.

Tot slot, omdat de anarchistische insteek niet zozeer vertrekt van economie en productieverhoudingen, maar van het ware leven, inclusief de kunst. Het zijn niet bepaald de maoïsten die belang hechtten aan een seksuele revolutie. Poëzie, literatuur en happenings – dat kon de Parti Communiste geen bal schelen. Antiautoritair onderwijs, was aan de trotskisten niet besteed, aangezien ook zij sterk hiërarchisch en militaristisch waren georiënteerd. Laat dat nu eigenlijk de hoeksteen vormen van het verzet: de verwerping van elk willekeurig gezag, van alle keurslijven -  op school, in het leger, op kantoor, in de fabriek, in het gezin, in relaties.

De kleine kantjes van dit soort anarchisme moeten we er dan maar bij nemen: werkweigeraars die de profiteur uithangen (bijv. studiebeurzen in de wacht slepen zonder zelfs maar aan studeren te denken), militanten die er een vriendin op na houden wie geld binnenbrengt, stelen voorstellen als ‘onteigening’ en ‘herverdeling’, de systematische boycot van alle andere linkse groepen, en, helaas, de flinke portie masochisme, waarmee ze elke realisatie meteen ten gronde richten opdat geen structuur of leiderschap zou ontstaan.

© Eddy Bonte www.eddybonte.be? eerste publicatie in De Groene Belg  1734 van 4 juni 2019 (aka De Groene Rebel / Le Belge Vert). Redactie website: 14 juni 2019.  

Referentie:
Lola Miesseroff: “Voyage en outre-gauche. Paroles de francs-tireurs des années 68”, uitg. Libertalia, 2018.