Uitnodiging tot de finissage van de ramadan
Tot voor kort bleef het bij interlevensbeschouwelijke dialogen en appelthee na de moskee, sinds enige tijd echter houdt de islam gewoon opendeurdag. Een charmeoffensief dat tot doel heeft ons te doen wennen aan religieuze praktijken, ja, ons uitnodigt om er aan deel te nemen. Zoals de Franse president Macron alvast deed.
Veertig dagen vegetariër
In 2009 werd een nieuwigheid geïntroduceerd op jaarlijkse Mercat Jueu (joodse markt) in het Catalaanse dorpje Sant Climent Sescebes: een “Sopar de les Tres Cultures”, waarbij men kon proeven van “plats cristians, musulmans i jueus” [1]. Allerlei verenigingen, ook vrijzinnige zoals de Oud-studentenbond van de VUB, bezoeken graag eens een moskee. Hippe burgers die zich laten inspireren door trendy vierkleurenmagazines en places to be, hebben wel oren naar een vleesloze periode. Zo propageerde de Ancienne Belgique dit jaar de actie “Dagen Zonder Vlees” [2]. Een veertigdaagse – en dat is geen toeval. Uitdrukkelijk naar de christelijke vasten refereren, doet de AB niet. Anders liepen ze het risico om als oerconservatief te worden beschouwd. Laten sporen met de ramadan, zou eveneens een brug te ver zijn. Toch wordt hier met beide geflirt, want er valt geen enkele reden te bedenken waarom uitgerekend deze avant-gardetent jongleert met de vergeten symboliek van het getal “40”, tenzij, natuurlijk, om snobistische redenen. De islam is in, want import is in, zoals ook mag blijken uit de viering van Halloween door kinderen die niets afweten van Allerheiligen en Allerzielen - noch van Halloween overigens. Zoals de pleitbezorgers van begrip voor de ramadan hun eigen gewijde geschiedenis niet kennen, noch die van de islam overigens. De islam is dubbel in, want moslims heten onderdrukt te zijn en empathie met de onderdrukten levert altijd goede punten op.
Iftar voor het volk
Allemaal charmant en sympathiek, maar weinig efficiënt. Terwijl het imago van de islam een serieuze boost kan gebruiken. Gedaan dus met vegetarische uitvluchten. Appelthee na een cultureel-historisch bezoek aan een moskee, wordt te licht bevonden. Tijdens het Suikerfeest de buren wat snoepgoed toestoppen, levert geen voortgang op.
Het is tijd voor een meer directe aanpak: niet-moslims uitnodigen om deel te nemen aan een religieuze praktijk.
In het Catalaanse stadje Olot, organiseerde de vereniging “Garrotxa Diversa” een open “iftar”, iftar zijnde de maaltijd die het einde van de ramadan aankondigt. De organisatoren verschaften ook tekst en uitleg, bijvoorbeeld over het gebed. Daarna volgde ook typische ramadanmuziek. Goed voor foto met bijschrift op pagina 18 van een plaatselijke krant [3].
Iftar Royal
Wordt vervolgd, maar zo vordert de gewenning aan de islam maar heel langzaam. De wereld behoort aan wie de globale media controleert. Met informatieverstrekking als alibi, kopiëren de media alles wat hen wordt voorgeschoteld, onmiddellijk en de klok rond. Enkel marketing en communicatie op het allerhoogste niveau, verzet bakens.
Voor zijn eerste bezoek aan de Maghreb, koos de nieuwe Franse keizer Emanuel Macron voor Marokko - tegen alle diplomatieke geplogenheden in, want die eer komt Algerije toe. Hij verbleef er precies een avond en een nacht. In de “résidence privée” van koning Mohammed VI. Er werd wel even over terrorisme gesproken, maar beide heren wilden elkaar vooral beter leren kennen. De koning nodigde president Macron en zijn echtgenote dan ook uit om “en famille” de iftar te nuttigen, dus de maaltijd die het einde van de ramadan inluidt. Bingo.
Een handvol welwillende multiculturalisten en nieuwsgierigen in het Catalaanse binnenland is één zaak, de president van Frankrijk die een religieuze maaltijd nuttigt is echter van een heel andere orde. Om te beginnen, is hij president van een république laïque, of beter: de république laïque bij uitstek. Twee: hij neemt Marokko voor op Algerije – niet zozeer om er aan hoogstaande politiek te doen, maar om deel te nemen aan het einde van de ramadan. Drie: de uitnodiging van de Marokkaanse koning om dit belangrijke religieuze moment te vieren in besloten kring, is volgens diplomaten “une honneur” [4]. Uitgenodigd worden om een religieuze praktijk te delen, is dus een eer en geen gebaar. Die eer veronderstelt dank. De Marokkaanse koning slaagde er dus op slinkse wijze in om religie boven de wereldse macht te plaatsen. De president van een lekenstaat hoort zo’n invitatie af te slaan, niet zo echter de de hype geheten Macron. De vrijzinnigen in Frankrijk weten dus wat hen te wachten staat. Idem de Tunesische voorvechters voor meer vrijheid, die opkomen voor een vrijwillige deelname aan de ramadan.
Homo empaticus
Dit soort offensief kan enkel slagen wanneer de geest van de andere partij geen verzet meer biedt: murw, angstig, onverschillig, verslagen. Ja, wanneer meedoen een hele eer wordt bevonden: opportunistisch, hypocriet, politiek correct. Dan is het pad van de aanvaarding geëffend, waarna de collaboratie volgt, zoals Houellebecq aantoont in “Soumission”. Rebellerende jongeren van de jaren zestig, wilden graag antipathiek overkomen, zoals Miek & Roel zo treffend bezingen. De huidige generaties willen vooral sympathiek en empathisch overkomen.
Eén methode bestaat erin om te doen alsof iedereen religieus is, zodat niet-religieuzen meteen in de verdediging worden gedrongen en gelijk welke daad of opmerking van hun kant als storend tot fanatiek wordt geklasseerd. Na de aanslag in Manchester, werd een “multifaith vigil” gehouden, een multireligieuze wake dus [5]. Voor de tien Franse soldaten die in 2008 in Afghanistan sneuvelden, werd een oecumenische dienst gehouden en daarna nog eens een mis [6]. Niet-religieuzen worden gewoon niet in aanmerking genomen, ondanks hun stijgende aantal.
Excuses zoeken voor de godsdienst is eveneens een efficiënte manier om het pad te effenen. Na Manchester, achten drie Franse hoogleraren het nuttig om uit te leggen dat het terrorisme het Britse multiculturele model niet in vraag stelt [7]. Een andere liberale krant, brengt in de marge van de reeks “Het hedendaagse geweten” een column waarin van leer wordt getrokken tegen “de verlichte geesten die kerken in brand steken” [8]. Waarover gaat het? In 1909, werden in Barcelona en andere Catalaanse steden effectief een reeks religieuze gebouwen in de fik gestoken: het was één van de vele opstanden van het moegetergde, verpauperde en uitgebuite volk tegen hun onderdrukkers. Deze gebeurtenissen staan te boek als de “Setmana Tràgica” (de tragische week). In een “ateneu” (dat is een soort cultureel-educatief centrum) in Barcelona hangt nog altijd de spreuk van Kropotkin: De enige kerk die verlicht, is een kerk die in brand staat. De columniste ziet hierin niet enkel een teken van “cristianofòbica” van extreem links, dat hiermee aantoont uit hetzelfde hout te zijn gesneden als extreem rechts, het lijkt haar ook een teken van “obsessie” te doen alsof alle geestelijken onderdrukkers waren. De historische waarheid luidt echter dat de Spaanse geestelijken toen massaal aan de zijde van de machthebbers stonden, zoals de meesten nadien ook Franco steunden. Men kan het oneens zijn met Kropotkin, maar de priesters, paters en nonnen die aan de zijde van het volk stonden vormden een grote minderheid. De journaliste verkoopt dus ongestraft leugens.
Luister eens braaf
Als het om religie gaat, mag men trouwens altijd onzin en onwaarheden verkopen zonder te worden tegengesproken. De hoofdmoot van het dossier over “het hedendaagse geweten” wordt gevormd door een gesprek met Enzo Bianchi, hoofd van een oecumenische en gemengde abdij. Zijn uitgangspunt: bidden tot god is allemaal goed en wel, maar weinig religieus. We moeten een andere weg volgen en naar ons geweten luisteren, aldus deze “gran referent espiritual”. Dat klinkt fris, maar dan komt het vervolg “… en in dat geweten luisteren naar de stem van god, het woord van god zoals het wordt uitgedrukt door de Bijbel”, etcetera. De journalist vraagt niet of het wel mogelijk is om god te horen. Hij gaat integendeel braafjes mee in het mistige verhaal en vraagt enkel “of we god horen, dan wel onze eigen verlangens” en “hoe we beide uit elkaar kunnen houden”, waarna de heer Bianchi mag verklaren dat we mits een initiatie en de nodige training wel degelijk god kunnen horen… [10].
Ook in Le Monde wordt alles langzamerhand mogelijk. Geïnterviewd over de relatie tussen katholicisme en geweld, mag Jean-Luc Marion, hoogleraar in Parijs en Chicago, over de volle breedte van een pagina doodgemoedereerd verkondigen dat a) het christendom geen religie is [sic!]; b) de notie “godsdienstvrijheid” van de christenen komt en een eeuwigheid later werd overgenomen door de Verlichting; c) het christendom “une religion désarmée” en “désarmante” is, want een christen die geweld gebruikt is geen christen; d) dat het christendom door de Heilige Drievuldigheid ”échappe à la violence du monotheïsme”. En om af te ronden: e) het christendom eist ook de notie vrede op, want “Il n’y a pas de guerre sainte, seule la paix l’est” [11]. Voor wie zijn ogen niet gelooft: prof. Marion is in Chicago de opvolger van Paul Ricœur, bij wie een zekere Macron ooit assistent was, dezelfde Ricœur die door bepaalde vrijzinnigen ten onzent op handen wordt gedragen.
De collaboratie
Geen geslaagde marketing zonder “first adaptors”, dit zijn de consumenten die zich direct en zonder reflectie het allernieuwste eigen maken omdat ze op de eerste rij willen staan, maar evengoed omdat ze zelf als het allernieuwste willen worden beschouwd. Dat geldt ook in de politiek. Een islamcampagne kan pas slagen met de steun van niet-molims: a) zij die er als de kippen bij zijn om de nieuwste trends uit te dragen, uit snobisme of uit schrik b) de opportunisten die hun eigen profijt al hebben berekend.
Collaborateurs dus. Geen invasie zonder collaboratie. Zoals Trump akkoordjes sluit met de Saoedi’s, zo onderhoudt het Britse koningshuis de beste relaties met het even oerconservatieve regiem van Qatar. Het oliestaatje is ook welkom als sponsor van Royal Ascot en diverse “charities”, waarbij ook mevrouw Blair is betrokken [12].
Nog in Engeland, werd op 9 juni Tanmanjeet Singh Dhesi als parlementslid verkozen: de eerste Sikh die met zijn tulband op zal zetelen. Het punt is niet Dhesi, het punt is dat een politiek bestel aangeeft dat religies zich nu ook expliciet kunnen uiten in een parlement, zodat men in de werkelijkheid, niet in de tweetvirtualiteit, komaf maakt met de notie “scheiding tussen kerk en staat”, d.w.z. de scheiding tussen wereldlijke en bovenwereldlijke macht.
Voorlopig gebeurt dit nog binnen klassieke politieke partijen. Zo zetelt deze Dhesi voor Labour, evenals Preet Gill, de eerste vrouwelijke Sikh-MP.
Het logische vervolg is de oprichting van eigen partijen, meer bepaald door de fundamentalisten die geen genoegen nemen met de toegiften die klassieke partijen doen om stemmen te winnen.
Tijdens de jongeste parlementsverkiezingen in Frankrijk, kwam de “Parti de l’égalité et de la justitce” (PEJ) op met 52 kandidaten. Deze PEJ is een afleggertje van Erdogans partij en toonde dat ook meteen: de Parti Communiste en haar persorgaan “l’Humanité” werden aangevallen voor “propos diffamatoires” (de gekende “beledigingen” dus) die de “fysieke en morele integriteit” van de 52 PEJ-kandidaten in het gedrang zouden brengen – en dat allemaal omdat senator en PCF-voorzitter Pierre Laurent zich had opgehouden in het bijzijn van leden van de Koerdische partij PKK en l’Humanité daarover uiteraard berichtte [13].
De jacht is open
Maar goed, een toemaatje voor wie incasseringsvermogen over heeft: in Mannheim loopt een tentoonstelling over de geschiedenis van het pausdom. Als “Kontrapunkt zum Lutherjahr”, zo meent een doodernstige krant [14]. Contrapunt? Ik dacht het niet. De heer Luther bevindt zich in gelijkgezind gezelschap. De man die de laatste tijd werd overladen met herdenkingen en vieringen, was een notoir mensenjager. Zoals de pausen, of zoals die andere hervormer, Calvijn, die de humanistische geleerde Miguel Servet liet ombrengen.
De jacht is weer open.
© Eddy Bonte * Eerste publicatie in De Groene Belg nr. 1338 van 27 juni 2017 e-mail [email protected]
NOTEN